Κάθε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να ξεκινήσει μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών για κάποιο ζήτημα που εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μια πρωτοβουλία συνήθως στοχεύει να παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενεργήσει σε μια συγκεκριμένη περίπτωση με έναν προτεινόμενο τρόπο. Η πρωτοβουλία πρέπει να κατατεθεί από τουλάχιστον επτά πολίτες από διαφορετικά κράτη μέλη της ΕΕ. Μετά την υποβολή της πρότασης, η Επιτροπή έχει δύο μήνες στην διάθεσή της για να δηλώσει εάν η πρωτοβουλία είναι παραδεκτή. Όταν η Επιτροπή αποφασίζει ότι μια πρωτοβουλία είναι παραδεκτή, οι διοργανωτές έχουν ένα έτος για να συγκεντρώσουν ένα εκατομμύριο υπογραφές. Αυτές οι υπογραφές πρέπει να προέρχονται από πολίτες όλων των κρατών μελών της ΕΕ, με κατώτατα όρια ανά χώρα ανάλογα με τους αντίστοιχους πληθυσμούς. Εάν επιτευχθεί το κατώτατο όριο κάθε χώρας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εξετάσει την πρόταση. Μετέπειτα, θα αποφασίσουν εάν θα αναλάβουν δράση σχετικά με τα ζητήματα που θέτουν οι πολίτες, για παράδειγμα προτείνοντας κάποιο νόμο. Η πρότασή τους θα επανεξεταστεί από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στην συνήθη νομοθετική διαδικασία. Η πρόταση γίνεται νόμος μόνον εάν το αποδεχτούν και οι δύο.
 

Οι Συμβατικοί ΓΤΟ είναι ζωντανοί οργανισμοί των οποίων το γενετικό υλικό τροποποιήθηκε τεχνητά με τρόπο που δεν θα μπορούσε να συμβεί με φυσική αναπαραγωγή με το ίδιο ή παρόμοιο είδος. Αυτοί οι ΓΤΟ μπορεί να περιέχουν γενετικό υλικό από οργανισμούς με τους οποίους δεν θα μπορούσαν να ανταλλάξουν το υλικό αυτό με φυσικό τρόπο και είναι γνωστοί ως διαγονιδιακοί. Η καλλιέργεια και η εμπορία τέτοιων ΓΤΟ ρυθμίζονται αυστηρά στην ΕΕ για να διασφαλιστεί η δική μας ασφάλεια και η ασφάλεια του περιβάλλοντος.

Αυτές οι τεχνικές είναι συμβατικές τεχνικές βελτίωσης φυτών, στις οποίες οι σπόροι επεξεργάζονται με χημικές ουσίες ή ακτινοβολία για να αναπτύξουν νέα χαρακτηριστικά. Αυτές οι προσεγγίσεις βασίζονται στη δημιουργία τυχαίων μεταλλάξεων σε όλο το γενετικό υλικό των φυτών. Τα φυτά με τα επιθυμητά χαρακτηριστικά επιλέγονται στη συνέχεια για περαιτέρω καλλιέργεια - μια δυσκίνητη διαδικασία. Οι ποικιλίες φυτών που παράχθηκαν με μεταλλαξιογένεση - συμβατικές ή νέες μέθοδους - δεν περιέχουν γενετικό υλικό από ξένο είδος. Ως εκ τούτου, οι συμβατικές τεχνικές μεταλλαξιογένεσης εξαιρούνται από αυστηρούς κανονισμούς που ορίζονται στην οδηγία της ΕΕ για τα ΓΤΟ και τα προϊόντα τους έχουν αναπτυχθεί και καταναλωθεί με ασφάλεια για δεκαετίες.

Οι νέες τεχνικές βελτίωσης φυτών, είναι ένα σύνολο μεθόδων που αναπτύχθηκαν κατά την τελευταία δεκαετία και χρησιμοποιούνται για την αναπαραγωγή νέων φυτικών ποικιλιών, αλλάζοντας προσεκτικά το γενετικό υλικό των σπόρων ή των φυτικών κυττάρων, αντί να βασίζονται σε τυχαίες μεταλλάξεις. Με τη μίμηση των φυσικών μεταλλάξεων, οι νέες τεχνικές βελτίωσης φυτών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διευκόλυνση της βελτίωσης καλλιεργειών που είναι ανθεκτικές στην ξηρασία και τα παράσιτα, έχουν υψηλότερες αποδόσεις, καλύτερη ποιότητα και συμβάλλουν έτσι στην επισιτιστική ασφάλεια και στη βιώσιμη ανάπτυξη της γεωργίας. Δυστυχώς όμως, το ισχύον νομικό πλαίσιο στην ΕΕ απαιτεί την ίση μεταχείριση των τεχνητά παραγόμενων ΓΤΟ και φυτών που τροποποιήθηκαν με νέες τεχνικές βελτίωσης, με τρόπο που μιμούνται τη φύση αλλά με προσεκτικό και στοχευμένο τρόπο. Αυτό περιορίζει τη χρήση φυτών που παράχθηκαν με νέες τεχνικές βελτίωσης, που θα μπορούσαν να έχουν συμβεί φυσικά.